Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Mirsk Biuletyn Informacji Publicznej

W Unii Europejskiej podejmowanych jest wiele inicjatyw w zakresie ochrony bioróżnorodności biologicznej oraz wypracowania wspólnych zasad ochrony i gospodarowania na najcenniejszych obszarach przyrodniczych. Takim programem jest Natura 2000. Polska, w ramach procesu integracji z Unią Europejską, została zobowiązana do wyznaczenia na swoim terytorium sieci obszarów Natura 2000.

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarów jest ochrona cennych, pod względem przyrodniczym i zagrożonych składników różnorodności biologicznej.
W skład sieci Natura 2000 wchodzą:

• obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) - wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków, tzw. Dyrektywy Ptasiej,
• specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO)- wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. Dyrektywy Siedliskowej zwanej też Habitatową, dla siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I oraz gatunków roślin i zwierząt wymienionych w załączniku II do Dyrektywy.

Na terenie Gminy Mirsk zostały wyznaczone trzy obszary sieci NATURA 2000:

1. „Torfowisko Gór Izerskich” o pow. 7 tys. ha, obszar obejmuje największy w Polsce kompleks torfowisk górskich oraz występowanie populacji cietrzewia i żurawia. W granicach obszaru znajduje się część Gór Izerskich, od Wysokiego Grzbietu na południe, do Izery stanowiącej granicę państwową, opierając się na wschodzie o drogę krajową nr 3 i tor nieczynnej linii kolejowej. Głównym celem ochrony jest kompleks torfowisk górskich, położonych na grzbietach, stokach i w dolinach, należących do czterech typów siedlisk: torfowisk wysokich żywych, torfowisk wysokich zdegradowanych zdolnych do naturalnej i stymulowanej regeneracji, torfowisk przejściowych oraz borów na torfie.

2. „Łąki Gór i Pogórza Izerskiego” o pow. prawie 6 tys. ha, obszar obejmuje fragment podnóża Gór Izerskich (Kamienickiego Grzbietu) oraz Pogórza Izerskiego – najbardziej na zachód wysuniętej polskiej części Sudetów. Najważniejszym komponentem krajobrazowym i funkcjonalnym obszaru są obszary półnaturalne: łąki oraz murawy. Jest to obszar, w którym zachowane są siedliska bytowania wielu cennych gatunków zwierząt. Obszar jest kluczowym dla zachowania Euphydryas aurinia (przeplotka aurina) w całej Polsce Południowo – Zachodniej (największe znane stanowisko) oraz modraszkowatych (szacowne powyżej 2% populacji w kraju).

3. „Góry Izerskie” proponowany obszar specjalnej ochrony ptaków o pow. prawie 21 tys. ha, obszar obejmuje polską część Gór Izerskich oraz fragment Pogórza Izerskiego. Południowo – zachodnia granica obszaru pokrywa się z przebiegiem polsko – czeskiej granicy państwowej. Od południowego – wschodu Góry Izerskie sąsiadują
z Karkonoszami. Główną część ostoi tworzą dwa grzbiety: Wysoki Grzbiet oraz Grzbiet Kamienicki. Na obszarze Gór Izerskich i fragmencie Pogórza Izerskiego współcześnie stwierdzono gniazdowanie co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej – między innymi cietrzew, sóweczka i włochatka, dla których Góry Izerskie stanowią jeden z najważniejszych w kraju obszarów lęgowych.  Stwierdzono tu prawdopodobnie najwyższe stanowisko w Polsce i w Europie Środkowej bielika, żurawia oraz najwyższe stanowisko w Polsce sieweczki rzecznej. Na uwagę zasługuje także tutejsza, bardzo liczna, populacja świergotka łąkowego.

Prace nad wyznaczeniem obszarów do Programu Natura 2000 były prowadzone w Polsce przez kilka lat. Wyznaczenie tych obszarów przebiegało głównie na podstawie istniejących danych naukowych i najlepszej wiedzy eksperckiej, zgodnie z kryteriami Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej. Pierwszy projekt rządowy listy obszarów proponowanych do sieci Natura 2000 został przekazany w maju 2004 r. i od tego czasu trwają prace nad uzupełnieniem i aktualizacją sieci.

Sposoby gospodarowania na obszarach Natura 2000 muszą być dostosowane do wrażliwości siedlisk i gatunków, dla ochrony których dany obszar został utworzony. Dla większości tych obszarów podstawowym wymogiem jest niezmienianie ich dotychczasowych funkcji oraz niepogarszanie obecnego stanu ich siedlisk, czyli najistotniejsze jest oparcie rozwoju gospodarczego o zasady zrównoważonego rozwoju, uwzględnianie uwarunkowań przyrodniczych i ich wykorzystanie do wyznaczenia nowych kierunków rozwoju.

Ochrona tych obszarów opiera się przede wszystkim na ograniczeniu podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób negatywnie wpłynąć na gatunki, dla ochrony których został wyznaczony obszar Natura 2000. O tym czy dana inwestycja może być realizowana przesądza procedura oceny oddziaływania na środowisko.

Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody „zabrania się podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000 lub pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.”

UZASADNIENIE BURMISTRZA MIASTA I GMINY MIRSK

Przedstawione do projekty obszarów naturowych wskazują na włączenie do tych obszarów kolejnych terenów gminy Mirsk. Planowane działania ochronne i formy ochrony na terenie przedmiotowego obszaru powinny być wprowadzone wyłącznie z poszanowaniem interesów właścicieli oraz osób i podmiotów władających. Ich pomijanie powodować będzie sprzeciwy społeczne i uniemożliwi w przyszłości realizację planów ochrony i zachowanie terenów cennych przyrodniczo we właściwym stanie. Przedstawione tzw. „korzyści” dla gminy oraz jej mieszkańców są na dzień dzisiejszy mało przekonujące i zbyt ogólne. Dla poparcia tej tezy przedstawiam następujące kontrargumenty.

Negatywnym skutkiem powołania przedmiotowego obszaru Natura 2000 będzie pozbawienie rolników pomocy finansowej na zalesianie gruntów rolnych - wynika to z § 4 ust. 2 oraz § 5 ust. 2 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

Przy wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich ze środków Unii Europejskiej brak jest kryterium preferowania gmin położonych w obszarach Natura 2000 np. § 13 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013- Dz.U.2008 nr 60 poz. 373.

Kolejny negatywny skutek przejawia się w fakcie, iż inwestorzy chcący realizować przedsięwzięcia w obszarach Natura 2000 napotkają dodatkową trudność w postaci wydłużających się procedur wynikających obecnie z ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Dz.U.2008. nr 199 poz. 1227 z późn. zm. w szczególności rozdział 5 tej ustawy. Zobowiązuje ona, w przypadku wydania postanowienia przez właściwy organ, do konieczności sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, konieczności przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na obszar naturowy, nawet jeżeli w świetle regulacji dotychczasowych taka działalność byłaby całkowicie zgodna z przeznaczeniem terenu. Z kolei w wyniku procedury może okazać się, że niezbędne jest ograniczenie planowanej działalności, wykonanie jej w innym wariancie lub wykonanie kompensacji przyrodniczej. Oznacza to dodatkowe niedogodności w procesie inwestycyjnym, czasochłonność i koszty, zwłaszcza sporządzenia raportu o którym mowa wyżej. Ustalenie obszarów ochrony pociąga za sobą surowe rygory inwestycyjne, których konsekwencją może być niechęć do inwestowania na tym terenie, a nawet uniemożliwienie realizacji części inwestycji.

Analizując lokalizację obszarów naturowych na terenie kraju można dojść do wniosku, iż znaczna ich większość położona jest w gminach biednych takich jak gmina Mirsk, gdzie stopień bezrobocia na koniec października wyniósł 22,1%, tj. prawie dwa razy więcej niż średnia krajowa. Dochód podatkowy w 2007 r. na jednego mieszkańca gminy Mirsk wyniósł 799,43 zł co stanowi 67% dochodu na jednego mieszkańca Polski. Ważną pozycją w budżecie gminy stanowią dochody z tytułu podatku od nieruchomości od terenów i obiektów służących turystyce np. wyciągi narciarskie, baza hotelowa. Wprowadzenie obszaru  Natura 2000, a w szczególności na potencjalnych terenach, gdzie baza turystyczna jest planowana, może spowodować niechęć inwestorów do tych przedsięwzięć wynikających z przewlekłości i długotrwałości procedur uzgodnień oraz innych wymogów stawianych przyszłym inwestycjom na obszarach naturowych przez normy prawa. Ponadto brak jest jasnych reguł finansowania ustalonych przez właściwe organy państwa dla gmin położonych na tych obszarach np. wydzielenie środków pomocowych z Unii Europejskiej na infrastrukturę związaną z ochroną środowiska dostępnych tylko dla gmin, które realizują inwestycje w obszarach naturowych. Przedstawiane „korzyści” związane z obszarem, można potraktować jako swoisty „piar” niż konkrety, z uwagi na to, iż większość środków z funduszy europejskich na lata 2007-2013 dotyczących inwestycji z zakresu ochrony środowiska (w szczególności wodno-kanalizacyjnych) została już rozdysponowana. Natomiast nieznane są zasady finansowania tych inwestycji w następnych okresach programowania. Te niekorzystne warunki stwarzane przez prawo inwestorom na starcie procesu inwestycyjnego w obszarach  naturowych oraz brak jasnych zasad wspierania przez państwo gmin, na których te obszary leżą, może spowodować tzw. „wykluczenie inwestycyjne” i w konsekwencji do powstania swoistych „skansenów”.

Reasumując powyższe radni nasze gminy negatywnie zaopiniowali wszystkie proponowane  obszary specjalnej ochrony Natura 2000.